خواص بی نظیر ریحان و گشنیز | سبزی های دوست داشتنی
سایت ایران فیتنس برای تمامی افراد علاقمند به تناسب اندام و تغذیه ورزشی مناسب همراه همیشگی شما می باشد. ریحان داروی بسیار مهمی در بیشتر سیستم‌هاي دارویی سنتی و رایج بین عموم مردم، مانند آسیای جنوب شرقی و هند اسـت. ایران فیتنس شما را برای ادامه مطلب دعوت می کند و لطفا با ما همراه باشید.
نان و ریحان و پنیر / اطلسی هایي تر! با این جمله از زنده یاد سهراب سپهری این مقاله را آغاز می‌کنیم. امروز درباره دو سبزی دوست داشتنی صحبت می‌کنیم، ریحان و گشنیز. دو سبزی خوشبو، ریحان هم خانواده نعنا و گشنیز هم بواسطه عطر خوبی کـه دارد معروف اسـت، جدای از خوشبو بودن و خوش طعم بودن، این سبزی ها خواص فوق العاده هم دارند کـه در ادامه انها رابه شـما خواهیم گفت، با پارس ناز همراه باشید.
ریحان داروی بسیار مهمی در بیشتر سیستم‌هاي دارویی سنتی و رایج بین عموم مردم، مانند آسیای جنوب شرقی و هند اسـت. هندی‌ها، ریحان رابا نام تولسی می‌شناسند و آنرا گیاهی مقدس مینامند. هزاران سال اسـت کـه از این گیاه در بیش از 300 درمان گیاهی در طب آیورودا در هند، از جمله تنتور«کـه با خیساندن گیاه در الکل سفید و آب تهیه میشود»، دمنوش، پماد و نوشیدنی، استفاده میشود.
خواص ریحان برای سلامتی
طبق مطالعات علمی، ریحان ویژگی هاي ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و کاهنده‌ي درد دارد. این گیاه ضد سرطان، تب بر، پیشگیری کننده دیابت، حافظ کبد و رگ‌هاي خونی اسـت و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. هم چنین با آن می توان محلولی ضداضطراب تهیه کرد. ریحان حاوی اسانس‌هاي روغنی فرار مملو از آنتی اکسیدان اسـت کـه آب‌گریزند.
یعنی در آب حل نمی شوند و آن‌قدر کوچک و سبک هستند کـه از هوا و منافذ پوست‌مان عبور میکنند. عطر و طعم متمایز ریحان بـه‌دلیل وجود این اسانس‌هاي فرار اسـت کـه البته ویژگی‌هاي شفابخشی را نیز در خود دارند. گیاهانی مانند ریحان کـه حاوی اسانس هستند میتوانند از خود در برابر آفت‌هایي چون حشرات، جوندگان و گونه‌هایي از باکتری‌هاي درون خاک دفاع کنند.
ریحان مقدس، رایج ترین ریحانی اسـت کـه در تهیه‌ي غذا هاي ایتالیایی استفاده می شود و بـه‌دلیل این کـه سرشار از آنتی اکسیدان، منیزیم و انواع ویتامین‌هاست، برای سلامت بدن خواص بسیاری دارد. هم چنین از زمانی‌کـه مشخص شد این گیاه ضدباکتری اسـت و توانایی ضدمیکروبی دارد، در تولید عطر، شوینده‌هاي خانگی و محصولات بهداشتی-دندانپزشکی نیز استفاده میشود.
ریحان فاقد چربی، پروتئین، قند یا فیبر اسـت اما 1/2 فنجان ریحان تازه خردشده «حدود 8 قاشق غذاخوری» حاوی ترکیبات زیر اسـت:
= 2 کالری
= 56 میلی‌گرم ویتامین A
= 88 میلی‌گرم ویتامین K
= 0/24 میلی‌گرم منگنز
= 4 میلی‌گرم ویتامین C
= 12 خاصیت ریحان
ریحان حاوی آنتی اکسیدان‌هاي ضد بیماری اسـت
یکی از خواص اسانس ریحان، توانایی آن در مبارزه با صدمات رادیکال هاي آزاد و مراقبت از ساختار دی‌ان‌اي و سلول‌هاي بدن اسـت. ریحان حاوی دو نوع آنتی‌اکسیدان فلاونوئید مهم حلال در آب بـه‌نام‌هاي اورینتین «orientin» و وایسینر «viceninare» اسـت کـه از گلبول‌هاي سفیدخون ،محافظ سیستم ایمنی بدن، و هم چنین ساختارهای سلولی کـه در انها دی‌ان‌اي ذخیره می شود، مراقبت می کنند.
آنتی‌اکسیدان‌هاي موجود در ریحان از تغییر شکل کروموزوم‌ها کـه موجب جهش سلولی و رشد سلول‌هاي سرطانی میشود، پیشگیری می کنند. در بدن بـه‌دلیل مواد سمی موجود در رژیم غذایی، آلودگی‌هاي محیط‌زیست و تابش نور خورشید، تنش اکسایشی رخ میدهد. در تنش اکسایشی، تعداد رادیکال‌هاي آزاد بیماری‌زا در بدن افزایش مییابد و بدن مستعد ابتلا بـه سرطان میشود.
ویژگی هاي ضد التهابی دارد
ریحان حاوی اسانس‌هاي قوی، ازجمله اوژنول «eugenol»، سیترونلول «citronellol» و لینالول «linalool» اسـت. این اسانس‌ها، نوعی بازدارنده‌هاي آنزیمی هستند کـه التهاب موجود در بدن را کاهش میدهند. التهاب عامل اصلی بیشتر بیماری‌ها مانند بیماری قلبی، روماتیسم مفصلی و بیماری‌هاي التهابی روده اسـت.
با سرطان مبارزه می کند
بررسی‌هاي بالینی تغذیه و سرطان نشان میدهد، ریحان حاوی گیامغذی‌هایي اسـت کـه بـه‌طور طبیعی میتواند از بروز سرطان پوست، کبد، سرطان دهان و سرطان ریه ناشی از وجود مواد مضر شیمیایی پیش گیری کند. هم چنین ریحان فعالیت آنتی اکسیدانی را افزایش داده و سلول‌هاي مضر را ازبین میبرد و جلوی رشد تومورهای سرطانی را میگیرد. در آزمایش‌هاي روی حیوانات مشخص شد:
عصاره‌ي ریحان ازبدن در برابر سرطان و مرگ‌ومیر مراقبت میکند ودر همان حال می تواند بافت‌هاي سالم و سلول‌ها را از اثرات منفی درمان‌هاي مربوط بـه سرطان مانند پرتو درمانی یا شیمی درمانی دور نگه دارد. درواقع می توان از عصاره‌ي ریحان بـه‌عنوان نوعی روش درمانی مکمل سرطان استفاده کرد. این عصاره حتی برای افرادی کـه تحت انواع درمان‌هاي سنتی هستند نیز کاربرد دارد.
ریحان حاوی ویژگی های ضد باکتریایی است
یکیدیگر از خواص اسانس‌هاي ریحان، محافظت ازبدن در برابر رشد باکتری‌هاي مضر اسـت. در بررسی‌ها مشخص شده کـه عصاره‌ي ریحان حتی می تواند جلوی رشد گونه‌هاي مقاوم باکتری‌هایي راکه بـه درمان‌هاي آنتی بیوتیکی پاسخ نمیدهند، بگیرد. هنگامیکه محققان دانشگاه علوم دکتری دانشگاه لودز در لهستان، درمورد اثر فعالیت ضدباکتریایی روغن ریحان روی بیماری‌هایي مانند:
ایی-کولی «E.coli» و باکتری‌هاي نیرومند دیگر جمع‌آوری‌شده از بیماران مبتلا بـه عفونت بررسی کردند، بـه این نتیجه رسیدند کـه ریحان علیه گونه‌هاي مختلف باکتری‌ها عمل کرده و جلوی رشد انها را میگیرد. دستیابی بـه این نتیجه، محققان را تشویق کرد تا درمورد چگونگی مبارزه‌ي ریحان و دیگر اسانس‌هاي ضدباکتری با بیماری‌ها و عفونت‌هاي مقاوم در برابر آنتی بیوتیک نیز تحقیق کنند.
حاوی ویژگی هاي ضد میکروبی اسـت
اسانس‌هاي ریحان، ضدمیکروب هستند و طیف وسیعی از باکتری‌ها، مخمرها، قارچ‌ها و ویروس‌ها را از میان برمی‌دارند. این بدین معناست کـه میتوانید، مراقبت ازبدن در برابر ویروس کاندیدا و انواع مشکلات پوستی را نیز بـه لیست بلند خواص ریحان بیفزایید.
آداپتوژنی کـه ضد اضطراب اسـت
بررسی‌ها نشان میدهد کـه ریحان، آداپتوژنی طبیعی اسـت و مانند داروی گیاهی بـه بدن کمک می کند تا با شرایط اضطراب‌آور سازگاری یابد و اثرات مضر عوامل مضطرب‌کننده روی عملکردهای بدن را خنثی کند. بـه طور مثال، محققان بـه خرگوش‌هایي کـه در محیط پراسترس قرار داشتند، برگ‌هاي تازه ریحان دادند. پس از مدت کوتاهی سطح تنش اکسایشی در انها بسیار کم شد.
افسردگی را برطرف می کند
ریحان بـه افرادی کـه بـه اختلالات روانی یا خلق‌وخوی، مانند افسردگی و اضطراب مبتلا هستند نیز کمک می کند. این گیاه هم چون داروی ضد افسردگی عمل می کند و روی عملکرد مغز درون قشر آدرنال، اثر مثبت می گذارد. درواقع ریحان، انتقال‌دهنده‌هاي عصبی راکه مسئول تنظیم هورمونهای شادی بخش و انرژی‌زا هستند، تحریک می کند.
سلامت قلب و عروق را التیام می‌بخشد
ریحان با خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی خود میتواند بـه ماهیچه‌هاي قلب کمک کند کـه عملکرد رگ‌هاي خونی مسئول انقباض و استراحت رابه خوبی بازرسی کنند. هم چنین ریحان می تواند از تجمع خطرناک پلاکت‌ها در رگ‌هاي خونی کـه سبب لخته شدن خون ودر نهایت منجر بـه ایست قلبی میشوند، پیشگیري کند. عصاره‌هاي ریحان با مهار ترشح سیتو کین هاي پیش التهابی، از التهابی کـه منجر بـه بیماری قلبی-عروقی میشود، نیز پیشگیری می کنند.
سیتوکین‌ها، پروتئین‌هایي هستند کـه از سلولی تولید شده و بر سلول دیگر اثر میگذارد و بدین ترتیب با یک دیگر ارتباط برقرار میکنند و توانایی سیستم دفاعی بدن را بالا میبرند. اما هنگامی‌کـه این اتفاق در دوره‌هاي طولانی‌مدت رخ دهد، بدن بـه‌شکل «آبشاری التهابی» واکنش نشان می دهد و همه ی‌ي اندام‌هاي بدن دچار تنش میشوند و از سرعت جریان خون، تنظیم هورمونی و عملکرد فرآیندهای شناختی کاسته می شود.
بـه کمک کبد می آید و بدن را زهر‌زدایی میکند
بنابر بررسی‌هاي انجام‌شده روی موش‌هاي بیمار، مشخص شد کـه عصاره‌ي ریحان دریک دوره‌ي ۵ روزه می تواند با تولید آنزیم‌هاي زهر‌زدا، سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی را تقویت و از تشکیل چربی در کبد کـه منجر بـه بیماری هاي کبدی می شود، پیشگیری کند.
بدن را قلیایی می کند و گوارش را التیام می‌بخشد
ریحان موجب تعادل اسید در بدن شده و سطح pH خون را در وضعیت مناسبی قرار می دهد. هم چنین با افزایش باکتری‌هاي مفید روده، گوارش و سیستم ایمنی بدن در وضعیتی بهتری قرار می دهد. درعین‌حال ریحان میتواند از سطح باکتری‌هاي مضر بیماری‌زا بکاهد. از دیگر خواص ریحان کـه بـه‌طور سنتی ازآن استفاده شده اسـت، کاهش نفخ و احتباس آب، کاهش اشتها، رفع گرفتگی معده، التیام رفلاکس اسید معده اسـت.
داروی طبیعی تقویت نیروی جنسی اسـت
قرن‌هاست کـه ریحان در ایتالیا، نماد عشق اسـت. اعتقاد بر این اسـت کـه عطر ریحان، میل جنسی را افزایش می دهد. احتمالا با افزایش جریان خون و انرژی و کاهش التهاب میتواند شهوت و میل جنسی را تقویت کند. در مذهب هندو و طب آیورودا، ریحان مقدس «تولسی» را «اکسیر حیات» می دانستند و ازآن برای التیام عملکرد جنسی و افزایش شادی استفاده میکردند.
در برابر ابتلا بـه دیابت و سندرم سوخت و ساز مقاومت می کند
مشخص شده کـه عصاره‌ي ریحان می تواند باعث کاهش قندخون و التهاب بدن شود. بدین‌ترتیب، می تواند ازبدن در برابر ابتلا بـه دیابت و دیگر بیماری‌هاي سوخت‌وسازی محافظت کند. هم چنین، از خواص دیگر اسانس ریحان می توان بـه توانایی آن در کاهش تری گلیسرید و کاهش کلسترول خون کـه احتمال این مشکل در بیماران دیابتی بسیار اسـت، اشاره کرد.
محققان دپارتمان خانه علم دانشگاه آزاد کشاورزی و فناوری هند، اثرات برگ‌هاي ریحان مقدس را روی قندخون و سطح کلسترول خون انسان، با استفاده از آزمایش‌هاي بالینی دوسوکور بررسی کردند. نتایج نشان داد، ریحان می تواند روی قندخون نظارت داشته باشد و سطح کلسترول خون را تا حدی التیام بخشد. این بررسی نشان میدهد کـه استفاده از مکمل ریحان روشی سودمند و مفید برای بازرسی و درمان دیابت و مشکلات ناشی از این بیماری اسـت.
خواص بی نظیر گشنیز
گشنیز گیاهی اسـت کـه بـه‌طور گسترده در جهان بـه‌عنوان ادویه و چاشنی یا برای تزئین بشقاب غذا ازآن استفاده میشود. نام علمی آن، کوریاندروم ساتیوُم ال «Coriandrum sativum L» اسـت. برگ‌هاي گشنیز عطر خوش و آشنایی دارند و طبق معمول بـه صورت خام یا خشک‌شده در آشپزی استفاده می شوند.
کاهش التهابات پوستی
گشنیز حاوی سینئول و اسید لینولئیک اسـت؛ سینئول یکی از ۱۱ ترکیب موجود در روغن‌هاي اسانسی اسـت. این دو ماده دارای خواص ضدسرطانی و ضدروماتیسمی هستند و تورم ناشی از این بیماری‌ها را کاهش می دهند.
گشنیز هم چنین تاحدودی برای سایر تورم‌ها، نظیر تورم ناشی از نارسایی کلیه یا کم خونی نیز مؤثر اسـت، زیرا بعضی از مواد آن مدر هستند و باعث آزاد شدن آب اضافی بدن می شوند.
درمان بیماری‌هاي پوستی
خواص ضدعفونی کننده، ضدقارچی و آنتی اکسیدانی گشنیز، برای درمان بیماری‌هاي پوستی مانند اگزما، خشکی پوست و عفونت‌هاي قارچی مناسب اسـت.
کاهش کلسترول
اسیدهای موجود در گشنیز، مانند اسید لینولئیک، اسید اولئیک، اسید پالمیتیک، اسید استئاریک و اسید آسکوربیک «ویتامین C» در کاهش میزان کلسترول خون بسیار مؤثرند و هم چنین باعث کاهش میزان کلسترول بد «LDL» در عروق خونی و رگ‌ها می شوند.
سطح بالای LDL در خون میتواند منجر بـه مسائل جدی قلبی-عروقی مانند آترواسکلروز «تصلب شرایین»، حملات قلبی و سکته مغزی شود.
درمان اسهال
ترکیبات روغن‌هاي اسانسی موجود در گشنیز مانند بورنئول و لینالول، بـه گوارش، عملکرد مناسب کبد و ارتباط روده‌ها کمک می کند و باعث کاهش اسهال می شود. از آنجایی سینئول، بورنئول، لیمونن، آلفا-پینن و بتا-فلاندرن دارای اثرات ضد باکتری هستند، گشنیز در درمان اسهال ناشی از میکروب‌ها و قارچ‌ها نیز، مفید اسـت. خواص گشنیز هم چنین برای پیش گیری از تهوع، استفراغ و بیماری‌هاي معده، بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
تنظیم فشار خون
مصرف گشنیز در تعداد زیادی از بیماران بـه‌طور مثبتی فشار خون را کاهش داده اسـت. یون‌هاي کلسیم و استیل کولین انتقال‌دهنده‌ي عصبی در دستگاه‌هاي جانبی و سیستم عصبی مرکزی هستند. گشنیز اثر متقابل این یون‌ها را التیام می‌بخشد و فشار را در رگ‌هاي خونی کاهش میدهد، در نتیجه احتمال بروز بیماری هاي قلبی عروقی، ازجمله حملات قلبی و سکته مغزی کاهش مییابد.
درمان زخم‌هاي دهان
سیترنلول، کـه جزیی از روغن‌هاي اسانسی موجود در گشنیز اسـت، ضدعفونی کننده‌اي عالی اسـت. مواد دیگر موجود در گشنیز نیز دارای خواص ضدمیکروبی و درمانی‌اي هستند کـه از بدتر شدن زخم‌هاي دهان جلوگیري می کنند. آن ها روند التیام زخم‌ها را تسریع و از بوی بد دهان جلوگیري میکنند. اگرچه گشنیز در محصولات اصلی بکار نمیرود، ولی در انواع خمیر‌دندان‌هاي طبیعی، بعنوان یک ترکیب ضد قارچ، ازآن استفاده می شود.
پیش گیری از کم خونی
یکی از خواص گشنیز داشتن آهن فراوان اسـت و بـه کسانی کـه از کم خونی رنج می برند کمک می کند. مقدار کمِ آهن در خون، میتواند منجر بـه تنگی نفس، تپش قلب، خستگی شدید و کاهش عملکرد ذهنی شود.
آهن هم چنین باعث التیام عملکرد ارگان‌هاي دیگر بدن، افزایش انرژی و قدرت و ارتقای سلامت و استحکام استخوان میشود.
ضد آلرژی
تحقیقات زیادی نشان داده اسـت کـه گشنیز دارای آنتی هیستامینی قوی اسـت کـه می تواند آلرژی‌هاي فصلی و تب یونجه را کاهش دهد. هم چنین، روغن آن اثرات آلرژیک حشرات، گیاهان، غذاها و سایر چیزها را کاهش میدهد. در بدن، آنافیلاکسی، ورم کهیر و تورم خطرناک گلو و غدد را از بین می برد. مـا باید در برابر واکنش‌هاي آلرژیک از خود محافظت کنیم و چون از ابتدا نمی دانیم بـه چـه چیزهایی حساسیت داریم، بهتر اسـت پیشگیری کنیم.
حفاظت در برابر سالمونلا
سالمونلا یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌هاي غذایی در جهان اسـت، بنابر این هر روش طبیعی‌اي کـه از مـا دربرابر آن محافظت کند، بسیار مهم اسـت.
گشنیز بطور غیرمعمولی دارای سطوح بالای دودسنال اسـت. دودسنال یک ترکیب طبیعی اسـت کـه دو برابر آنتی بیوتیک قدرت دارد؛ بنابر این گشنیز میتواند درمانی پیشگیرانه برای بیماری سالمونلا باشد.
التیام سلامت استخوان
از خواص گشنیز، داشتن منبع سرشاری از کلسیم اسـت کـه برای کسانی کـه بـه سلامت استخوان‌شان اهمیت می دهند ارزشمند اسـت. کلسیم و دیگر ترکیبات موجود در گشنیز موجب رشد و دوام استخوان ها و پیشگیری از پوکی استخوان می شوند. افزودن حتی مقدار کمی گشنیز بـه رژیم غذایی، می تواند سالها استخوان‌هاي شـما را محکم و سلامت نگه دارد.
التیام گوارش
گشنیز، بعلت عطر و بوی زیاد روغن‌هاي اسانسی‌اش، بـه ترشح مناسب آنزیم‌ها و آب‌گوارشی در معده کمک می کند؛ در نتیجه سیستم گوارش و مری را برای پیش‌راندن غذا تحریک می کند. این گیاه، در درمان زگیل نیز مفید اسـت. گشنیز بدلیل موادمعدنی‌اي کـه دارد، علاوه بر عطر خوش، دارای خاصیت تحریک‌کنندگی نیز هست.
واسطه‌هاي عصبی هم با مصرف گشنیز تحریک میشوند. تحقیقات هم چنین نشان میدهند، اضافه کردن منظم گشنیز بـه رژیم غذایی، سوءِهاضمه را کاهش می دهد. افزودن مقدار کمی گشنیز در رژیم غذایی کودکانی کـه بیشتر از بزرگسالان احتمال افزایش کولیک شکمی در آنان وجوددارد، می تواند بـه سرعت مشکل‌شان را حل کند!
درمان آبله
روغن‌هاي اسانسی در گشنیز دارای اسید‌ها و عناصر ضدمیکروبی، آنتی اکسیدانی، ضدعفونی‌کننده و زهر‌زدا هستند. ویتامین‌هاي C و آهن این گیاه سیستم ایمنی را نیز تقویت میکنند. این عناصر باعث التیام و پیشگیري از آبله می شوند و هم چنین از میزان درد می‌کاهند و برای بیماران آرامش‌بخش هستند. تحقیقات نشان داده‌اند، مصرف مقدار زیاد ویتامین C، درمانی قطعی برای بیماری آبله اسـت.
تنظیم عادت ماهانه
گشنیز محرکی طبیعی اسـت و ترشحات غدد درون ریز را تنظیم می کند. این تأثیر هورمونی بـه تنظیم سیکل قاعدگی کمک می کند و درد قاعدگی زنان را کاهش میدهد.
مراقبت از چشم
بازهم از خواص گشنیز دربرداشتن آنتی اکسیدان ها، ویتامین A، ویتامین C و موادمعدنی‌اي مانند فسفر اسـت کـه از بیماری‌هاي بینایی پیشگیري میکنند و کشیدگی عضله و فشار روی چشم را کاهش می دهند.
در برگ‌هاي گشنیز بتاکاروتن وجوددارد. بتاکاروتن از بیماری‌هاي متعدد چشمی پیشگیري میکند و حتی روند از بین رفتن بینایی را در بیماران مسن، معکوس می کند.
درمان ورم ملتحمه چشم
گشنیز ماده ضدعفونی کننده‌ي بسیار خوبی اسـت و دارای خواص ضد میکروبی‌اي اسـت کـه از چشم‌ها در برابر بیماری‌هاي مسری مانند ورم ملتحمه، محافظت می کند. روغن گشنیز از ترکیبات اصلی تعدادی محصولات مراقبتی چشم اسـت.
بازرسی دیابت
بعلت اثر تحریک‌کنندگی گشنیز بر غدد درون‌ریز، ترشح انسولین از پانکراس افزایش مییابد ودر نتیجه سطح انسولین خون بالا میرود. این باعث تنظیم قندخون و پایین آمدن سطح قند در خون میشود. این خاصیت برای بیماران دیابتی و بیماری‌هاي مشابه بسیار مفید اسـت.
دیگر خواص گشنیز
گشنیز زخم، التهاب و اسپاسم را درمان می کند، از کبد محافظت و مانند شربت سینه عمل می کند. این ماده، ضد سرطان، ضد تشنج، آنتی هیستامین و خواب‌آور اسـت. گشنیز بعنوان یک تقویت کننده‌ي قوای جنسی طبیعی شناخته میشود و بطور سنتی ترکیبش با سایر گیاهان، برای افزایش میل جنسی افراد استفاده میشود.